Türk Arşivleri ve Ermeni Meselesi

Yusuf SARINAY  BELLETEN, Cilt: LXX - Sayı: 257 - Yıl: 2006 Nisan, 257

Tarihin amacı; sebep sonuç ilişkisi içinde olayları belgelere dayanarak, gerçeklere mümkün olduğu kadar yaklaşarak göz önüne sermek ve değer yargısını okuyucuya bırakmaktır. Hele, yazılan tarihi olay, geçmişi olduğu kadar bugünü ve geleceği de etkiliyorsa, durum çok daha büyük bir dikkati ve objektifliği gerektirir. Bu objektiflik, tarihin temel kaynakları arasında önemli bir yere sahip olan belgelere başvurularak oluşturulur. Çünkü belgeler tarihin en güvenilir şahitleridir. Bu şahitler olmadan ortaya çıkacak sonuçlara şüphe ile bakılmalıdır. “Tarih belgeyle yazılır” hükmü tüm dünya ilim camiasınca kabul edilen bir gerçektir. Uluslararası hukukta da siyasi, ekonomik, idari, kültürel ve diğer sorunlarla ilgili alınacak her türlü kararda, arşivlerin en güvenilir ve en objektif kaynaklar olduğu kabul edilmektedir. Bu sebeple geçmiş olayları incelerken arşivlere inilme zorunluluğu vardır. Çünkü arşivlere dayalı bilimsel çalışmalar önyargı ve yanlı bilgilendirilmeden kaynaklanan taraflı siyasi yaklaşımları ortadan kaldıracaktır.

Böyle bir anlayışla hareket eden Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, başta Ermeni meselesi olmak üzere, Türk arşivlerinde araştırma yapılmadan yazılacak bir bölge ve dünya tarihinin eksik kalacağının bilinciyle modern arşivciliğin ana ilkesi olan açıklık prensibini temel dayanak kabul etmiş, araştırmacılara sunulan hizmetlerde çağın gereklerine uygun yeni düzenlemeler yapmıştır. Bu çerçevede;
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, başta Ermeni konusu olmak üzere birçok konuda tasnif çalışmalarını hızlandırarak, tamamlamış ve araştırmacıların hizmetine sunmuştur.

Türkiye'ye yasal yollardan girmiş yabancılar ve bunların vekilleri araştırma yapacakları arşivlere veya arşivlerin bağlı bulunduğu idareye bizzat veya posta ile müracaat edebilmektedir. Müracaat eden kişilere aynı gün araştırma izni verilmektedir. Müracaatlar, yurt dışından T. C. Büyükelçilik ve başkonsoloslukları aracılığıyla da yapılabilmektedir.

Tasnif edilmiş ve son işlem tarihi üzerinden otuz (30) yıl geçmiş arşiv malzemesi hiçbir kısıtlama olmadan araştırma ve incelemeye açılmaktadır.

Araştırmacılara bir iş günü içerisinde verilen belge, defter veya dosya sayısı artırılmıştır.

Araştırmacılar, araştırma ve incelemeleri esnasında arşiv yönetiminin uygun göreceği mahallerde portatif yazı makinesi veya bilgisayar kullanabilmektedir.

Yine dünya bilim çevrelerine ve bilim adamlarına kolaylık sağlamak, bilginin paylaşılmasını ve öğrenmenin önündeki engelleri azaltmak maksadıyla internette bir web sayfası açılmış ve bilgisayar ortamında belge kataloglarımız yayınlanmıştır. Bu konudaki talep, istek vb. "http://www.devlet-arsivleri.gov.tr" adresinden temin edilebilmektedir.

Osmanlı dönemi arşiv belgelerinin mikrofilme alınması ve elektronik ortama aktarılması çalışmaları 2002 yılında başlatılmış olup, İstanbul ve Ankara’da araştırma salonlarında elektronik ortamda hizmet verilmeye başlanmıştır.

Bu düzenlemelerle, Türk arşivlerinin çağın gereklerine uymasını sağlayarak kolay ulaşılabilir bir arşiv haline getirmek amaçlanmıştır.

Türk arşivlerinde temel ilke olarak kabul edilen açıklık prensibi doğrultusunda Ermenistan, Boston Taşnak, Rusya ve Ermeni Patrikhanesi ve bağlı kiliselerdeki arşivlerde bulunan belgelerin de açılması, konuyla ilgili çalışmalar yapan bilim adamlarına objektif araştırma imkanı verecektir.

Bu makalede Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı ve Genelkurmay ATASE Başkanlığı Arşivi’nde Ermeni konusu ile ilgili fonlar belgelerden örnekler verilerek tanıtılacaktır.

Metnin tamamı için tıklayınız...