Osmanlı Devleti’nin Son Yüzyılında Karadeniz Bölgesi’nde Türk, Rum ve Ermeni Nüfusu | Prof. Dr. Mehmet OKUR

Yaklaşık yüz yıllık dönemi kapsayan bu yazıda kaza ve nahiye nüfusları da dâhil olmak üzere Batum’dan Kastamonu’ya kadar hemen bütün Karadeniz Bölgesi’nin demografik yapısı; Osmanlı Devleti’nin resmi kayıtları, Hristiyan unsurlara ait patrikhane kayıtları, Osmanlı coğrafyası üzerine yapılan araştırmalar, uluslararası düzeyde gündeme gelen raporlar, gazeteler, hatıralar ve seyyahların verdiği rakamlardan hareketle irdelenmekte ve bir değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Ancak hemen belirtmemiz gerekir ki, Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyıldaki nüfusu hakkında ortaya konulan rakamların kesin bilgiler olduğu iddia edilemez. Bu husus hem Osmanlı resmi nüfus istatistikleri hem de yabancı kaynaklı veriler için geçerlidir. Bununla birlikte Osmanlı istatistiklerinin belli bir tutarlılık izlemesi, birçok yabancı araştırmacının bu istatistiklere başvurmaları ve onları referans göstermeleri Osmanlı nüfus istatistiklerinin diğer kaynaklara göre daha güvenilir olduğunu ortaya koymaktadır. Bilindiği üzere Osmanlı Devleti, başta yeni fethedilen yerler olmak üzere zaman zaman kendi toprakları üzerinde yaşayan halkın sayım ve yazımını yaptırırdı. Bu sayımların temel nedeni imparatorluktaki toplam nüfusu tespit etmek ya da toplumun etnik yapısına ilişkin ayrıntıların doğru olarak kaydını yapmaktan çok tımar sisteminin bir gereği olarak vergi ve asker toplama esasına dayanmaktaydı...

Metnin tamamı için tıklayınız...